Organizacja jako podatnik
Status quo
Przede wszystkim trzeba pamiętać, że każda z organizacji zarejestrowana w KRS, będąc osobą prawną, jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Duża część NGO jest również podatnikiem VAT. W związku z podejmowanymi czynnościami NGO może być także podatnikiem innych podatków, jak np. w określonych sytuacjach podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) czy podatków lokalnych (podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych).
Przepisy podatkowe przewidują w wielu przypadkach możliwość skorzystania ze zwolnienia od wymienionych podatków. Trzeba jednak pamiętać, że wszelkie zwolnienia podatkowe są warunkowe, tj. wymagają spełnienia określonych przepisami warunków. Niespełnienie ich spowoduje konieczność zapłacenia podatku, a w razie wystąpienia zwłoki – także odsetek za zwłokę według stawki przewidzianej dla zaległości podatkowej.
Podstawowe obowiązki organizacji jako płatnika
Podatek dochodowy od osób prawnych
W odniesieniu do tego podatku trzeba pamiętać o jednej, bardzo ważnej rzeczy.
Każda organizacja zarejestrowana w KRS jest podatnikiem tego podatku i ma obowiązek, niezależnie od swojego wyniku finansowego, składać roczne zeznanie CIT-8 wraz z załącznikiem CIT-8/O, a w razie konieczności także CIT-D.
Niektóre organizacje uważają, że skoro osiągają w całości przychody zwolnione przedmiotowo od podatku dochodowego zgodnie z przepisami art. 17 updop, nie muszą składać rozliczenia rocznego na formularzu CIT-8. Jest to poważny błąd, który naraża organizację na kary, które mogą okazać się dotkliwe!
W tym przypadku można powiedzieć, że zwolnienie przedmiotowe wręcz obliguje do wykazania przychodów korzystających z tego zwolnienia. Należy je wykazywać szczegółowo w załączniku do zeznania na formularzu CIT-8/O. Zwolnienia przedmiotowe od podatku dochodowego od osób prawnych wymagają od podmiotów, które z nich korzystają, w tym przypadku od organizacji pozarządowych, spełnienia określonych warunków.
Niespełnienie warunków zwolnienia przedmiotowego spowoduje przede wszystkim konieczność zapłacenia podatku, tj. zarówno wpłacania zaliczek w trakcie roku podatkowego, jak i rozliczenia podatku w zeznaniu CIT-8.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
W odniesieniu do tego podatku organizacje występują w roli płatnika podatku. Organizacje zatrudniają bowiem pracowników na umowę o pracę, a także współpracują z różnymi osobami na podstawie np.:
- umów cywilnoprawnych (umów zlecenia i o dzieło),
- porozumień wolontariackich (przy czym świadczenia na rzecz wolontariuszy zasadniczo korzystają z przedmiotowego zwolnienia od podatku),
- umów o praktykę absolwencką (w tym przypadku płatną praktykę absolwencką).
Z zatrudnieniem lub współpracą z tymi osobami wiąże się przede wszystkim obowiązek obliczania i odprowadzania zaliczek na podatek dochodowylub podatku płaconego w formie ryczałtu. Płatnicy mają też obowiązek wystawiania:
- rozliczenia podatku dochodowego za pracownika (PIT-40) – po spełnieniu określonych warunków,
- deklaracji podatkowych (PIT-4R i PIT-8AR),
- informacji podatkowych (PIT-11, PIT-8C, a także IFT-1 w razie zatrudniania nierezydentów).
W wielu przypadkach można skorzystać ze zwolnienia przedmiotowegoz podatku dochodowego od osób fizycznych. Znosi ono obowiązek naliczania i odprowadzania podatku. Zwolnienia te zostały wymienione w art. 21 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof). Ze zwolnienia można skorzystać spełniając określone i wymagane prawem warunki. Jest to istotne, ponieważ naruszenie warunków zwolnienia lub zastosowanie zwolnienia przy braku takiej możliwości, nie zwalnia płatnika z odpowiedzialności. Jak wynika z art. 30 Ordynacji podatkowej, płatnik, który nie wykonał ciążących na nim obowiązków, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony, całym swoim majątkiem. Dodajmy, że – jak wynika z art. 26a § 1 Ordynacji podatkowej, podatnik (pracownik, zleceniobiorca, wykonawca dzieła, praktykant) nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania czynności, o których mowa w art. 12, 13 oraz 18 updof (tj. ze stosunku pracy, z działalności wykonywanej osobiście i z praw majątkowych, np. autorskich) – do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik.
Oznacza to, że odpowiedzialność płatnika jest ograniczona do wysokości zaliczki, do której pobrania jest zobowiązany. Nie można bowiem obciążać podatnika częścią nieodprowadzonego podatku, jeśli do odprowadzenia podatku w tej części był obowiązany płatnik.
Z podatkiem dochodowym od osób fizycznych wiąże się również obowiązek naliczania i uwzględniania w obliczaniu zaliczek na podatek składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Organizacje powinny pamiętać, że niektóre należności zostały wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Wynika to z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.), zwanego zwykle rozporządzeniem składkowym.
Jak wynika z § 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego, przepisy § 2-4 (przede wszystkim dotyczące wyłączenia z podstawy wymiaru składek) stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Chodzi więc nie tylko o pracowników, czyli osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę.
Podatek od towarów i usług (VAT)
Jeśli chodzi o VAT, organizacje będące podatnikami tego podatku mają obowiązek:
- wystawiać faktury VAT,
- prowadzić ewidencje zakupu i sprzedaży,
- składać deklaracje VAT-7.
Organizacje powinny pamiętać, że jak wynika z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT: „Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku”.Do wartości wspomnianej tu sprzedaży, nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionychprzedmiotowo od podatku (z wyjątkami), wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. Mamy tu więc do czynienia ze zwolnieniem podmiotowym z VAT.
W tym przypadku także można skorzystać ze zwolnień przedmiotowych, które zostały wymienione głównie w art. 43 ustawy o VAT.
PCC
Dokonywanie czynności cywilnoprawnych zasadniczo podlega opodatkowaniu PCC. Chodzi tu przede wszystkim o umowy: sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, darowizny (w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy), umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności (w części dotyczącej spłat lub dopłat), depozytu nieprawidłowego, a także ustanowienie hipoteki, oraz odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności (art. 1 ustawy o PCC).
Przede wszystkim, czynności cywilnoprawne podlegają PCC, jeśli ich przedmiotem są:
- rzeczy znajdujące się na terytorium RP lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium RP,
- rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium RP.
W praktyce jednak może się okazać, że NGO jest wyłączona z opodatkowania PCC. I tak: nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne (inne niż umowa spółki i jej zmiany), jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest m.in.:
1) opodatkowana VAT,
2) zwolniona z VAT, z wyjątkiem m.in. umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach.
O wyłączeniu czynności spod działania przepisów ustawy o PCC nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy są podatnikami VAT, lecz wyłącznie fakt, że przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana VAT lub jest zwolniona z tego podatku.
Natomiast zwolnienia przedmiotowe z PCC zostały wymienione w art. 9 ustawy o PCC.
Podatki lokalne
Chodzi tu głównie o podatek od nieruchomości i podatek od środków transportowych. Tu też będziemy mogli skorzystać ze zwolnień podatkowych określonych w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 849 ze zm.).
Rekomendacje:
Profesjonalna organizacja rozlicza się z fiskusem – poprawnie i w terminie. Należy zwrócić uwagę, że:
- organizacje muszą składać deklaracje i informacje podatkowe: jako osoby prawne muszą one składać co roku zeznanie CIT-8 wraz z koniecznymi i wymaganymi w danym przypadku załącznikami, tj. CIT-8/O i CIT-D;
- składając deklaracje (informacje) podatkowe, stosujemy odpowiednie i aktualne formularze, które są oznaczone dolnym indeksem numerycznym. Aktualne formularze można otrzymać w urzędach skarbowych (trzeba upewnić się, czy mamy właściwy formularz) albo znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Finansów: http://www.finanse.mf.gov.pl – zakładka: Baza wiedzy. Zeznanie CIT-8 zasadniczo składa się za pomocą środków komunikacji elektronicznej. CIT-8 w wersji papierowej mogą składać te NGO, które spełniają warunki określone w art. 27a updop.
- zeznanie CIT-8 sporządzamy na podstawie sprawozdań finansowych. Trzeba pamiętać, że – poza przypadkami, gdy jest to konieczne – nie powinno być rozbieżności między zeznaniem a sprawozdaniem finansowym organizacji. Rozbieżności będą wynikały z tego, że w bilansie zostaną wykazane przychody lub koszty bilansowe, tj. takie, które nie mają wpływu na rozliczenia podatkowe – przychody nierozpoznawane jako podatkowe (niepodlegające opodatkowaniu) lub wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów (kosztów podatkowych). Rozbieżności takie są wyjaśniane w informacji dodatkowej.
Autor: Sławomir Liżewski – prawnik, wieloletni pracownik organów skarbowych, publicysta prawniczy, autor wielu publikacji m.in. z zakresu prawa organizacji pozarządowych i instytucji kultury oraz prawa gospodarczego, współpracownik kilku domów wydawniczych, a także portalu ngo.pl oraz Stowarzyszenia KLON/JAWOR, doradca organizacji pozarządowych.